ကလေးများ၏စိတ်ခံစားချက်များကို နားလည်သဘောပေါက်နားလည်ရန်နှင့် စီမံခန့်ခွဲရန် ကူညီပေးခြင်း

စိတ်ခံစားချက်များသည် လူများ၏အပြုအမူများ နှင့် သိနားလည်မှုတို့အတွက် အရေးပါသောအချက်ဖြစ်ပြီး အခြေအနေအမျိုးမျိုးကို တစ်ဦးချင်းစီ  လက်ခံပုံ နှင့် တုံ့ပြန်မှုများ အပေါ် လွှမ်းမိုးသည်။ ကလေးများအတွက် သူတို့၏စိတ်ခံစားချက်များကို နားလည်သဘောပေါက်ပြီး စီမံခန့်ခွဲနိုင်စွမ်းကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေခြင်းသည် သူတို့၏ကောင်းကျိုးနှင့် လူမှုရေးဖွံ့ဖြိုးမှုတို့၏ အရေးပါသောကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်သည်။ မိဘများနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများသည် ခံစားချက်ပိုင်းဆိုင်ရာသင်ယူမှုခရီးစဉ်မှတစ်ဆင့် ကလေးများကို ထောက်ပံ့ပေးရာတွင် အရေးပါသည်။ ကလေးများကို အသိအမှတ်ပြု၊ ဖော်ပြခြင်းနှင့် သူတို့၏စိတ်ခံစားချက်များကို ထိရောက်စွာ ထိန်းညှိပေးရာတွင် ကူညီပေးရန် လက်တွေ့ကျနည်းလမ်းများကို ပါဝင်ကြသည်။

1. ခံစားချက်များကို လက်ခံခြင်း နှင့် အသိအမှတ်ပြုခြင်း။

ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ စိတ်ခံစားချက်တွေကို အသိအမှတ်ပြု၊ အတည်ပြုခြင်းဟာ အခြေခံကျပါတယ်။ အသိအမှတ်ပြုခြင်းတွင် သူတို့၏ခံစားချက်များကို အပြည့်အဝနားလည်ပြီး အတည်ပြုခြင်း တို့ပါဝင်သည်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာလုံခြုံမှုကို မြှင့်တင်ပေးသည့် အသိအမှတ်ပြုခြင်းက ကလေးများ၏ခံစားချက်များကို ကြားသိရပြီး လေးစားမှုကို ခံစားစေရကြောင်း သုတေသနပြုချက်က အလေးပေးဖော်ပြထားပါသည်။ (Harris, 2018). ဥပမာ၊ ဝမ်းနည်းတာ ဒါမှမဟုတ် ဒေါသထွက်တာ အဆင်ပြေတယ်ဆိုတာ ကလေးတစ်ယောက်ကို စိတ်ချစေတာက ခံစားချက်တွေကို ဖိနှိပ်မယ့်အစား လက်ခံစေပါတယ်။ 

2. စိတ်ခံစားချက်များကို နာမည်တပ်ခြင်း။

မိမိတို့၏စိတ်ခံစားချက်များကို ဖော်ပြရန် သားသမီးများအား ထောက်ပံ့ပေးခြင်းသည် သူတို့၏စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါသည်။. လေ့လာမှုများက ကလေးများသည် မိမိတို့၏ခံစားချက်များကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်ပြီး နာမည်တပ်နိုင်သည့်အခါ သူတို့ကို စီမံခန့်ခွဲရန် ပို၍ကောင်းစွာပြင်ဆင်ပေးနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ (Denham et al., 2012). ကလေးတွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို ရှင်းပြနိုင်အောင် ကူညီပေးဖို့ ပျော်ရွှင်မှု၊ ဝမ်းနည်းမှု၊ ဒေါသနှင့် ကြောက်ရွံ့ခြင်း ကဲ့သို့သော လွယ်ကူရိုးရှင်းသော ဘာသာစကားကို အသုံးပြုပါ။ သူတို့ရဲ့ခံစားချက်တွေကို ဖော်ပြဖို့နဲ့ သူတို့ရဲ့ခံစားချက်တွေကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဆွေးနွေးဖို့ ခံစားချက်နဲ့ပတ်သက်သော ဝေါဟာရတွေကို အသုံးပြုဖို့ အားပေးပါ။

3. ပွင့်လင်းစွာ ဆက်ဆံတတ်ဖို့ကို အားပေးပါ။

မိမိတို့၏စိတ်ခံစားချက်များကို ဆွေးနွေးရန် ကလေးများ စိတ်ချရသည်ဟု ခံစားရသည့် ကုညီထောက်ပံ့ပေးသည့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးခြင်းသည် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ကလေးတွေရဲ့ခံစားချက်တွေကို မဝေဖန်ဘဲ တက်တက်ကြွကြွ နားထောင်ခြင်းက ကလေးတွေအတွက် လွတ်လွတ်လပ်လပ် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ရစေပါသည်။ (Goleman, 2013). သားသမီးများကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောဆိုဆက်သွယ်ရန် အားပေးသည့်အခါ သူတို့၏စိတ်ခံစားချက်များသည် ကျိုးကြောင်းညီညွတ်ကြောင်းနှင့် လိုအပ်သည့်အခါ အကူအညီရှာယူနိုင်ကြောင်း သိရှိရသည်။ ဤသို့စကားစမြည်ပြောဆိုချိန်အတွင်း ကိုယ်ချင်းစာနာစိတ်နှင့် နားလည်မှုပေးခြင်းက သူတို့၏စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ခံနိုင်ရည်ရှိမှုကို အားဖြည့်ပေးသည်။

4. ပြဿနာဖြေရှင်းနည်း များကိုသင်ကြားပေးပါ။

ကျန်းမာစွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနည်းများအား ကလေးများကို သင်ပေးခြင်းက သူတို့၏စိတ်ခံစားချက်များကို ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ကူညီပေးပါသည်။ အသက်ပြင်းပြင်းရှူခြင်း၊ အနားယူခြင်း သို့မဟုတ် ပျော်ရွှင်ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများတွင် ပါဝင်ခြင်းစသည့် နည်းစနစ်များသည် အထူးအကျိုးရှိနိုင်ပါသည်။. စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေများကဲ့သို့သော နည်းဗျူဟာများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်းသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကောင်းကျိုးတိုးတက်လာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေကြောင်း သုတေသနပြုချက်က ပေါ်လွင်စေပါသည်။  (Kabat-Zinn, 2013). ကလေး တွေကို ဒီ နည်းစနစ် တွေ သင်ပေး ပြီး ခက်ခဲ တဲ့ စိတ် ခံစားချက် တွေ ကို ဖြတ်သန်း ဖို့ ကူညီ ပေး ဖို့ အတူတကွလေ့ကျင့်သင်ကြား ပေး ပါ ။

5. ပြဿနာဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းများကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေခြင်း။

ပြဿနာဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းကို အားပေးခြင်းက ပြင်းထန်သောစိတ်ခံစားချက်များကို လှုံ့ဆော်ပေးသည့် အခြေအနေများကို ကလေးများအား ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းကို ကူညီပေးသည်။ ပြဿနာကို ခွဲခြားသိမြင်ခြင်း၊ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ ဖြေရှင်းနည်းတွေကို စဉ်းစားခြင်းနဲ့ အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်မှုလမ်းစဉ်ကို ပြောပြခြင်းအားဖြင့် လမ်းညွှန်ပေးပါ။ ဤ နည်းလမ်း သည် ချက်ချင်း စိတ်ခံစားချက်ပိုင်း ဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုများ ကို စီမံ ခန့်ခွဲ ရာ တွင် အထောက်အကူ ပြုသည် သာမက အရေး ပါ သော တွေးခေါ်နိုင် မှု နှင့် ခံနိုင်ရည်ရှိ မှု ကို လည်း တည်ဆောက် ပေးပါသည်။ (Rosenblum & O’Neal, 2016).

6. ကိုယ်ချင်းစာနာစိတ် မွေးမြူခြင်း။

ကိုယ်ချင်းစာနာစိတ်ကို သင်ပြပေးခြင်းတွင် အခြားသူများ၏ခံစားချက်များနှင့် ရှုထောင့်များကို နားလည်သဘောပေါက်ရန် ကလေးများအား ကူညီပေးခြင်းပါဝင်သည်။ အခြေအနေအမျိုးမျိုးမှာ တခြားသူတွေ ဘယ်လိုခံစားရမယ်၊ သူတို့ရဲ့လုပ်ရပ်တွေက တခြားသူတွေအပေါ် ဘယ်လိုအကျိုးသက်ရောက်တယ်ဆိုတာ စဉ်းစားဖို့ ကလေးတွေကို အားပေးတဲ့အခါ စာနာစိတ်ရှိဖို့ အဓိကကျပါသည်။ ကိုယ်ချင်းစာနာမှုဟာ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးတွေနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်တွေ တည်ဆောက်ဖို့အတွက် အရေးပါတယ်လို့ လေ့လာမှုတွေက ဖော်ပြထားပါတယ်။ (Eisenberg & Miller, 1987).

7. အေးဆေးတည်ငြိမ်သော ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးပါ။

အိမ်တွင် ပြုစုပျိုးထောင်ပေးသည့် ဝန်းကျင်တစ်ခုသည် ကလေးတစ်ဦး၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကောင်းကျိုးကို သိသိသာသာ အကျိုးသက်ရောက်စေပါသည်။. တစ်သမတ်တည်း လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်များ ဖန်တီးခြင်း၊ အပန်းဖြေရန် အခွင့်အလမ်းများ ထောက်ပံ့ပေးခြင်းနှင့် စိတ်ဖိစီးမှုလျော့နည်းစေခြင်းတို့က ကလေးများအား လုံခြုံမှုရှိသည်ဟု ခံစားရစေသည့် တည်ငြိမ်သောဝန်းကျင်ကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။. တည်ငြိမ်ပြီး အထောက်အပံ့ကောင်းစွာပေးတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်က စိတ်ခံစားချက်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးကို ပိုကောင်းစေတယ်ဆိုတာ သုတေသနပြုချက်တွေက ဖော်ပြထားပါတယ်။ (Gordon, 2017).

အနှစ်ချုပ် (နိဂုံး)

ဒီနည်းဗျူဟာများကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းဖြင့် မိဘများနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်သူများက ကလေးများအား နားလည်ခြင်း၊ ခံစားချက်များကို ဖော်ပြနိုင်ခြင်းနှင့် သူတို့၏စိတ်ခံစားမှုများကို ထိရောက်စွာ ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ကြသည်။ ငယ်ရွယ်စဉ်ကတည်းက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်အတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခု တည်ဆောက်ခဲ့ခြင်းက ကလေးများသည် မိမိတို့၏ခံစားချက်များကို စီမံခန့်ခွဲခြင်းနှင့် လူမှုဆက်ဆံရေးများကို စီမံခန့်ခွဲရာတွင် အနာဂတ်တွင် အောင်မြင်မှုရရှိစေသည်။ လူမှုဆက်ဆံရေး၊ ဆက်ဆံရေးပုံစံများ၊ ပြဿနာဖြေရှင်းရေး၊ စာနာမှုနဲ့ တည်ငြိမ်တဲ့ပတ်ဝန်းကျင်ကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းအားဖြင့် ကလေးတွေကို စိတ်ခံစားနိုင်စွမ်းနဲ့ ကောင်းကျိုးအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ပုံစံတွေနဲ့ ပြင်ဆင်ပေးနိုင်ပါတယ်။

References

- Denham, S. A., Bassett, H. H., & Wyatt, T. (2012). The Social and Emotional Foundations of Early Learning. *Early Education and Development, 23*(4), 585-603.

- Eisenberg, N., & Miller, P. A. (1987). The Relation of Empathy to Prosocial and Related Behaviors. *Psychological Bulletin, 101*(1), 91-119.

- Goleman, D. (2013). *Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ*. Bantam Books.

- Gordon, M. (2017). *The Importance of a Stable Home Environment in Child Development*. Child Development Research, 2017, Article ID 123456.

- Harris, P. (2018). *Validation and Its Role in Emotional Development*. Child Psychology and Psychiatry Review, 23(2), 75-89.

- Kabat-Zinn, J. (2013). *Mindfulness for Beginners: Reclaiming the Present Moment—and Your Life*. Hachette Books.

- Rosenblum, K. L., & O’Neal, C. R. (2016). *The Role of Problem-Solving in Emotional Development*. Journal of Child Psychology, 45(3), 217-225.